શિયાળાને ભૂલી જાઓ, ડિસેમ્બર-જાન્યુઆરીમાં પણ નહિ પડે ઠંડી : વૈજ્ઞાનિકો

વૈજ્ઞાનિકોએ પૃથ્વીના સતત વધતા તાપમાન અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી છે, કારણ કે વૈશ્વિક તાપમાનમાં સતત વધારો વિશ્વ માટે ચિંતાજનક છે. ફરી એકવાર વૈજ્ઞાનિકોએ ચેતવણી જાહેર કરી છે, જે ખૂબ જ ડરામણી છે. વિજ્ઞાનીઓનું કહેવું છે કે આગામી સમયમાં શિયાળા જેવું વાતાવરણ અનુભવાશે નહીં. મુંબઈની જેમ જ્યાં 12 મહિના સુધી હવામાન એકસરખું રહે છે, ત્યાં આખી દુનિયામાં આવું જ હવામાન રહેશે. ડિસેમ્બર-જાન્યુઆરીમાં પડનારી ઠંડી આગામી કેટલાક વર્ષોમાં જોવા નહીં મળે અને વૈજ્ઞાનિકોના આ કહેવા પાછળ એક કારણ છે, જે પૃથ્વીના તાપમાન સાથે સંબંધિત છે, જે સતત વધી રહ્યું છે. આ અંગે એક સંશોધન પણ કરવામાં આવ્યું છે, જેના પરિણામો ચોંકાવનારા છે.

IIT-KGPના સંશોધન મુજબ, વર્ષ 2100 સુધીમાં ભારતની સપાટીનું તાપમાન 1.1 થી 5.1 ડિગ્રી સેલ્સિયસ વધી શકે છે. IIT ખડગપુરે પૃથ્વીના તાપમાનને લઈને વિશેષ અભ્યાસ કર્યો છે. ગયા મહિને નેચર જર્નલમાં પ્રકાશિત થયેલા ‘1980-2020 દરમિયાન ભારતમાં સપાટીના તાપમાનમાં વધારો અને ભવિષ્યના અંદાજો દર્શાવવામાં આવ્યા છે. સંશોધન પેપરમાં જણાવ્યું હતું કે ઉચ્ચ ઉત્સર્જનને કારણે ભારતીય પ્રદેશમાં તાપમાનમાં વધારો શક્ય છે. તાપમાન 5.1 ડિગ્રી સેલ્સિયસ સુધી પહોંચી શકે છે, જે વૈશ્વિક સરેરાશ વધારાના ઉપલા અંદાજની લગભગ બરાબર છે.
વૈજ્ઞાનિકોના મતે ભારતીય ક્ષેત્રમાં અત્યાર સુધી તાપમાનમાં થયેલો વાસ્તવિક વધારો વૈશ્વિક સરેરાશ કરતા ઘણો ઓછો છે. ઔદ્યોગિકીકરણની શરૂઆતથી પૃથ્વીની સપાટીના તાપમાનમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે. ગ્રીનહાઉસ વાયુઓના ઉચ્ચ ઉત્સર્જને ગ્લોબલ વોર્મિંગ અને આબોહવા પરિવર્તનમાં નોંધપાત્ર યોગદાન આપ્યું છે, જે ચાલુ રહેવાની અપેક્ષા છે. સંસ્થાના વૈજ્ઞાનિકોએ 1980-2020 ના સમયગાળા માટે સપાટી, ઉપગ્રહ અને પુનઃવિશ્લેષણ ડેટાનો ઉપયોગ કરીને સમગ્ર ભારતમાં સપાટીના તાપમાનના લાંબા ગાળાના વલણોની તપાસ કરી અને કારણભૂત સંશોધન પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરીને તાપમાનના ફેરફારોમાં ભૂ-ભૌતિક પરિબળો અને માનવ પ્રવૃત્તિઓની ભૂમિકાની તપાસ કરી. અસરનું મૂલ્યાંકન કર્યું. સંશોધન દરમિયાન, ઉત્તર-પશ્ચિમ, ઉત્તર-પૂર્વ અને ઉત્તરમાં ચોમાસા પહેલા અને ચોમાસા પછીની ઋતુઓમાં તાપમાનમાં વધારો જોવા મળ્યો હતો. વૈજ્ઞાનિકોએ આ વધારા માટે 6 મુખ્ય પરિબળો પર વિચાર કર્યો છે, જેમાંથી એક માનવ દ્વારા કરવામાં આવેલ કામ અને વિકાસ સંબંધિત પ્રવૃત્તિઓ છે, જેના કારણે પૃથ્વીનું તાપમાન સતત વધી રહ્યું છે.

IIT ખડગપુરના મુખ્ય સંશોધક અને એસોસિયેટ પ્રોફેસર જયનારાયણન કુટ્ટીપુરાથે જણાવ્યું હતું કે આ અભ્યાસ પુણેમાં ભારતીય ઉષ્ણકટિબંધીય હવામાન વિજ્ઞાન સંસ્થાના સહયોગથી કરવામાં આવ્યો હતો, જેણે સંશોધન માટે હવામાન સંબંધી ડેટા પૂરો પાડ્યો હતો, જેના આધારે સંશોધન પત્ર તૈયાર કરવામાં આવ્યો હતો. વૈજ્ઞાનિકોએ છેલ્લા 40 વર્ષોમાં ભારતમાં સપાટીના તાપમાનને જોયા છે અને પછી વર્ષ 2100 માટે અનુમાન લગાવ્યા છે. ઘણા બધા ડેટાનો ઉપયોગ કર્યો છે. ખાસ કરીને ભારતીય હવામાન વિભાગનો ડેટા, જે ભારતીય ઉષ્ણકટિબંધીય હવામાન વિજ્ઞાન સંસ્થા દ્વારા પ્રદાન કરવામાં આવ્યો હતો. 2075 સુધીમાં ગ્રીનહાઉસ ગેસનું ઉત્સર્જન 3 ગણું વધી શકે છે, જે મુજબ વર્ષ 2100 સુધીમાં સરેરાશ તાપમાન 3.5-5.1 ડિગ્રી સેલ્સિયસ વધવાની શક્યતા છે. જો કે ઉત્સર્જન ઘટાડવા માટે ઘણાં પગલાં લેવામાં આવી રહ્યા છે, જો ઉત્સર્જન ઘટાડવામાં નહીં આવે તો તે કદાચ 3 ડિગ્રી સેલ્સિયસ સુધી પહોંચી શકે છે, જે પૃથ્વીનું તાપમાન 5.1 ડિગ્રી સેલ્સિયસ વધારી શકે છે.

પ્રોફેસર જયનારાયણન કુટ્ટીપુરાથ, તેમના ત્રણ પીએચડી વિદ્વાનો અને પુણેમાં ભારતીય ઉષ્ણકટિબંધીય હવામાનશાસ્ત્ર સંસ્થાના વૈજ્ઞાનિક સાથે મળીને, ગ્લોબલ વોર્મિંગ પર સંશોધન કર્યું અને તેમના અંદાજો સુધી પહોંચવામાં બે વર્ષથી વધુ સમય લાગ્યો. અભ્યાસમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે છેલ્લા 4 દાયકામાં દેશમાં તાપમાનમાં વધારો થયો છે. પૂર્વ ચોમાસા દરમિયાન દર દાયકામાં 0.1 થી 0.3 ડિગ્રી સેલ્સિયસ અને ચોમાસા પછીના સમયગાળા દરમિયાન દર દાયકામાં 0.2-0.4 ડિગ્રી સેલ્સિયસ રહ્યો છે. સમગ્ર દેશમાં ચોમાસા પછીના તાપમાનમાં વધારો જોવા મળ્યો હતો, જેમાં પશ્ચિમ હિમાલયના પ્રદેશમાં (0.2–0.5 °C પ્રતિ દાયકા) અને ઉત્તર-પૂર્વ ભારતમાં (0.1–0.4 °C પ્રતિ દાયકા) સૌથી વધુ નોંધપાત્ર વધારો જોવા મળ્યો હતો. ઉત્તર-પશ્ચિમ ભારત, ભારતના પશ્ચિમ કિનારે અને દ્વીપકલ્પીય ભારતમાં ઓક્ટોબર અને નવેમ્બરમાં સરેરાશ તાપમાન છેલ્લા 4 દાયકાઓમાં દર વર્ષે લગભગ 0.01 થી 0.03 °C જેટલું વધ્યું છે. છેલ્લા 4 દાયકાઓમાં ડિસેમ્બર-ફેબ્રુઆરી સમયગાળા દરમિયાન, સુદૂર ઉત્તર ભારત, દૂર ઉત્તર-પશ્ચિમ ભારત, ભારતના પશ્ચિમ કિનારા અને દક્ષિણ દ્વીપકલ્પના ભાગોમાં તાપમાનમાં દર વર્ષે લગભગ 0.01 થી 0.02 °C નો વધારો થયો છે.