વિશ્વ રંગભૂમિ દિવસ: ગુજરાતી નાટ્ય પરંપરાનું ગૌરવ અને વિકાસની દિશા
રિપોર્ટર
હિતેન્દ્ર ગોસાઈ
અમદાવાદ
અમદાવાદ: દર વર્ષે ૨૭ માર્ચના રોજ વિશ્વ રંગભૂમિ દિવસ ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસ નાટ્યકલા સાથે જોડાયેલા કલાકારો, લેખકો, સંગીતકારો અને નાટ્યકારોને સન્માન આપવા અને રંગભૂમિના સામાજિક અને સાંસ્કૃતિક મહત્વને ઉજાગર કરવા માટે મનાવવામાં આવે છે.
ગુજરાત રાજ્ય સરકારના માહિતિ અને પ્રસારણ વિભાગ દ્વારા વિવિધ યોજના અને વિકાસયાત્રાને પરંપરાગત માધ્યમો જેવા કે શેરી નાટક, લોકડાયરા, ભવાઈ અને પપેટ શો દ્વારા સમાજના દરેક વર્ગ સુધી પહોંચાડવાનો પ્રયાસ થાય છે. આ વિભાગ દ્વારા નાટ્યપ્રદર્શન માત્ર સરકારી યોજનાઓના પ્રચાર-પ્રસાર માટે નહીં, પણ ગ્રામીણ અને શહેરી વિસ્તારોના કલાકારો માટે રોજગારીનું એક મહત્વપૂર્ણ માધ્યમ પણ બની રહ્યું છે.
રાજ્ય સરકારના નીતિ-નિયંત્રણ અને વિકાસલક્ષી યોજનાઓના લોકપ્રચાર માટે વિવિધ સાપ્તાહિક અને મહિના દરિકાશી કાર્યક્રમો યોજવામાં આવે છે. ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં ભવાઈ અને શેરી નાટક દ્વારા શૈક્ષણિક, આરોગ્યલક્ષી અને સામાજિક જાગૃતિ સંબંધિત વિષયો પર માહિતી પ્રસારિત કરવામાં આવે છે.
વિશ્વ રંગભૂમિ દિવસની શરૂઆત ૧૯૬૦માં ઇન્ટરનેશનલ થિયેટર ઇન્સ્ટિટ્યૂટ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. રંગભૂમિના માધ્યમ દ્વારા વિશ્વ શાંતિ સ્થાપવાનો સંદેશ ફેલાવવાનો મુખ્ય હેતુ હતો, જે આજે પણ જળવાઈ રહ્યો છે.
ગુજરાતી રંગભૂમિએ પણ ૧૯મી સદીના અંત અને ૨૦મી સદીની શરૂઆતમાં એક અલગ મહત્વ મેળવી હતી. નાનાલાલ દલપતરામ, મુક્તાનંદ સ્વામી અને નર્મદ જેવા નાટ્યકારોએ ગુજરાતી રંગભૂમિને નવી દિશા આપી. ‘ગુલાબ’ નામનું ગુજરાતી ભાષાનું પ્રથમ મૌલિક નાટક લખનાર નગીનદાસ તુળજારામ અને સુંદરી નાટક દ્વારા ઓળખ બનનાર જયશંકર ‘સુંદરી’ જેવા નાટ્યકારોએ ગુજરાતી રંગભૂમિમાં મહત્વનું યોગદાન આપ્યું.
આજના આધુનિક યુગમાં ડિજિટલ ટેકનોલોજી, લાઇટિંગ, સાઉન્ડ અને મેકઅપની આધુનિક પદ્ધતિઓ નાટકોને વધુ જીવન્ત અને પ્રભાવશાળી બનાવે છે. તેમ છતાં, રંગભૂમિ હજી પણ ભાષા, સંસ્કૃતિ અને સમાજના વાસ્તવિક જીવનને પ્રસ્તુત કરવાનું ઉત્તમ માધ્યમ છે.
વિશ્વ રંગભૂમિ દિવસ પર, ગુજરાતી રંગભૂમિના વારસાને વધુ મજબૂત બનાવવા અને નવોદિત નાટ્યકારો અને કલાકારો માટે વધુ તકો સર્જવા પર ભાર મુકવો જરૂરી બની રહ્યો છે.
