વર્ષ 2025 થી 2029 વચ્ચે દર વર્ષનું સરેરાશ તાપમાન 1.2 થી 1.9 ડિગ્રી સેલ્સિયસ સુધી વધી શકે છે. : WMO
સંયુક્ત રાષ્ટ્રના વિશ્વ હવામાન વિજ્ઞાન સંગઠન (WMO) એ તેના તાજેતરના રિપોર્ટમાં ચેતવણી આપી છે કે આગામી પાંચ વર્ષ (2025-2029) માં વૈશ્વિક તાપમાનમાં કોઈ રાહતની આશા નથી. બુધવારે જાહેર કરાયેલા આ રિપોર્ટમાં જણાવાયું છે કે આ સમયગાળા દરમિયાન સરેરાશ વૈશ્વિક તાપમાન 1.5 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી વધુ થવાની 70 ટકા સંભાવના છે, જે પેરિસ કરારના લક્ષ્ય કરતાં વધારે છે. આ સાથે, 80 ટકા સંભાવના છે કે આગામી પાંચ વર્ષોમાંથી ઓછામાં ઓછું એક વર્ષ 2024ના રેકોર્ડબ્રેક ગરમ વર્ષ કરતાં પણ વધુ ગરમ હશે. આ રિપોર્ટ એવા સમયે આવી છે જ્યારે દુનિયા સતત બે સૌથી ગરમ વર્ષો (2023 અને 2024) નો સામનો કરી ચૂકી છે. રિપોર્ટ અનુસાર, પૃથ્વી પર તાપમાન ઐતિહાસિક રીતે ઉચ્ચ સ્તરે જળવાઈ રહેવાની સંભાવના છે.
WMOના ઉપ મહાસચિવ કો બેરેટે જણાવ્યું હતું કે, “અમે હમણાં જ રેકોર્ડના 10 સૌથી ગરમ વર્ષોનો અનુભવ કર્યો છે. કમનસીબે આ રિપોર્ટમાં આવનારા વર્ષોમાં કોઈ રાહતનો સંકેત નથી. આનો અર્થ છે કે આપણી અર્થવ્યવસ્થા, આપણા દૈનિક જીવન, આપણી ઇકોસિસ્ટમ અને સમગ્ર ગ્રહ પર તેની નકારાત્મક અસર વધશે.”
2015ના પેરિસ ક્લાઇમેટ એગ્રીમેન્ટ હેઠળ વૈશ્વિક તાપમાન વૃદ્ધિને પૂર્વ-ઔદ્યોગિક સ્તરોની તુલનામાં 2 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી નીચે, અને જો શક્ય હોય તો 1.5 ડિગ્રી સેલ્સિયસ સુધી મર્યાદિત કરવાનો લક્ષ્ય રાખવામાં આવ્યો હતો. આ તુલના 1850-1900ના સરેરાશ તાપમાન સાથે કરવામાં આવે છે. જ્યારે મનુષ્યોએ કોલસો, તેલ અને ગેસનો ઔદ્યોગિક સ્તરે ઉપયોગ શરૂ કર્યો. પરંતુ હવે વૈજ્ઞાનિકોનું માનવું છે કે 1.5 ડિગ્રી સેલ્સિયસનું લક્ષ્ય “લગભગ અશક્ય” બની ગયું છે કારણ કે કાર્બન ડાયોક્સાઇડ (CO2)નું ઉત્સર્જન હજુ પણ ઝડપથી વધી રહ્યું છે.
WMOની નવી ભવિષ્યવાણીઓ બ્રિટનના હવામાન વિભાગ દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવી છે, જે દુનિયાભરના અનેક હવામાન કેન્દ્રોના ડેટા પર આધારિત છે. રિપોર્ટ અનુસાર, 2025 થી 2029 વચ્ચે દર વર્ષનું સરેરાશ તાપમાન 1.2 થી 1.9 ડિગ્રી સેલ્સિયસ સુધી વધી શકે છે. મયૂનોથ યુનિવર્સિટીના ક્લાઇમેટ વિશ્લેષણ નિષ્ણાત પીટર થોર્ને જણાવ્યું હતું કે, “આ અનુમાન એ વાતની એકદમ નજીક છે કે આપણે 2020ના અંત અથવા 2030ની શરૂઆત સુધીમાં 1.5 ડિગ્રી સેલ્સિયસની દીર્ઘકાલીન સીમા વટાવી જઈશું. બે થી ત્રણ વર્ષમાં આ સંભાવના 100 ટકા થઈ શકે છે.” WMOનું એ પણ કહેવું છે કે 2025 થી 2029 વચ્ચે એક વર્ષ એવું હશે જે અત્યાર સુધીના સૌથી ગરમ વર્ષ 2024 કરતાં પણ વધુ ગરમ હશે. તેની 80 ટકા સંભાવના છે.
WMOના જળવાયુ સેવા નિર્દેશક ક્રિસ્ટોફર હ્યુઇટે જણાવ્યું હતું કે દીર્ઘકાલીન તાપમાન વૃદ્ધિનું આકલન અનેક રીતે કરવામાં આવે છે, જેમાં છેલ્લા 10 વર્ષના ડેટા અને આગામી દાયકાની ભવિષ્યવાણીઓ શામેલ હોય છે. આ અનુસાર, 2015-2034ની 20 વર્ષીય સરેરાશ વૃદ્ધિ 1.44 ડિગ્રી સેલ્સિયસ રહેવાની સંભાવના છે.
જોકે તેની સંભાવના હાલમાં એક ટકા જ છે, પરંતુ પ્રથમ વખત ભવિષ્યવાણીઓમાં આગામી પાંચ વર્ષમાં કોઈ એક વર્ષમાં 2 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી વધુ તાપમાન થવાની આશંકા જોવા મળી છે. હવામાન વિભાગના એડમ સ્કાયફે જણાવ્યું હતું કે, “આ આઘાતજનક છે. આ પ્રથમ વખત છે જ્યારે અમે અમારા કમ્પ્યુટર મોડેલમાં આવું પરિણામ જોયું છે.”
દરેક તાપમાન વધારાનો અર્થ છે વધુ હીટવેવ, મુસળધાર વરસાદ, દુષ્કાળ અને ધ્રુવીય પ્રદેશોનો બરફ પીગળવો. આ વર્ષે પણ ક્લાયમેટ કોઈ રાહત આપી રહ્યું નથી. ગત અઠવાડિયે ચીનના કેટલાક ભાગોમાં તાપમાન 40 ડિગ્રી સેલ્સિયસથી ઉપર ગયું, સંયુક્ત આરબ અમીરાતમાં 52 ડિગ્રી સુધી પહોંચી ગયું અને પાકિસ્તાનમાં એક ઘાતક લૂ પછી તેજ પવન ફૂંકાયો. ઇમ્પિરિયલ કોલેજ લંડનની જળવાયુ વિજ્ઞાની ફ્રેડરિક ઓટોએ જણાવ્યું હતું કે, “આપણે પહેલાથી જ ખતરનાક સ્તરની ગરમી સુધી પહોંચી ચૂક્યા છીએ. ઓસ્ટ્રેલિયા, ફ્રાન્સ, અલ્જીરિયા, ભારત, ચીન અને ઘાનામાં પૂર, કેનેડામાં જંગલોમાં આગ – આ બધા તેના સંકેતો છે. 2025માં તેલ, ગેસ અને કોલસા પર નિર્ભર રહેવું હવે સંપૂર્ણપણે ગાંડપણ છે.”
રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આગામી પાંચ વર્ષમાં આર્કટિક વિસ્તાર વૈશ્વિક સરેરાશ કરતાં ખૂબ ઝડપથી ગરમ થશે. માર્ચ 2025-2029 માટે સમુદ્રી બરફની ભવિષ્યવાણીઓથી સંકેત મળે છે કે બારેન્ટ્સ સાગર, બેરિંગ સાગર અને ઓખોટસ્ક સાગરમાં બરફની માત્રામાં વધુ ઘટાડો થઈ શકે છે. ભવિષ્યવાણીઓ અનુસાર, દક્ષિણ એશિયામાં આગામી પાંચ વર્ષમાં સામાન્ય કરતાં વધુ વરસાદ થશે. આ ઉપરાંત, સાહેલ ક્ષેત્ર, ઉત્તરીય યુરોપ, અલાસ્કા અને ઉત્તરીય સાઇબિરીયામાં પણ સામાન્ય કરતાં વધુ વરસાદની સંભાવના છે, જ્યારે એમેઝોન ક્ષેત્રમાં દુષ્કાળ પડી શકે છે.
