લોકો વાયુ પ્રદૂષણનો સામનો કરી રહ્યા છે અને સરકાર કોલસા આધારિત પાવર પ્લાન્ટ્સને છૂટ આપી રહી છે !!!
નવી દિલ્હી. વાયુ પ્રદૂષણ ફરી એકવાર સમાચારમાં છે, અને મહાનગરોમાં વાહનો મુશ્કેલીમાં છે. દિલ્હી-એનસીઆરમાં વાહનો પર વિવિધ પ્રતિબંધો લાગુ છે. આનાથી પ્રશ્ન ઉભો થાય છે કે કોલસા આધારિત થર્મલ પાવર પ્લાન્ટ્સને થોડા મહિના પહેલા જ રાહત પછી રાહત કેમ આપવામાં આવી રહી છે.
આ પ્લાન્ટ્સ માટે FDG (ફ્લુ એન્ડ ગેસ ડિસલ્ફ્યુરાઇઝેશન) ઇન્સ્ટોલ કરવાની સમયમર્યાદા થોડા મહિના પહેલા જ કેમ લંબાવવામાં આવી હતી? સેન્ટર ફોર રિસર્ચ ઓન એનર્જી એન્ડ ક્લીન એર (CREA) ના એક નવા અહેવાલમાં સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યું છે કે દેશના લગભગ 78 ટકા થર્મલ પાવર પ્લાન્ટ્સમાં સલ્ફર ડાયોક્સાઇડ (SO2) નિયંત્રણ પ્રણાલીનો અભાવ છે, અને આ થર્મલ પાવર પ્લાન્ટ હવે દેશમાં પ્રદૂષણમાં મુખ્ય ફાળો આપે છે.
2015 માં જારી કરાયેલ સૂચના પછી, રાજ્યની માલિકીની NTPC એકમાત્ર કંપની હતી જેણે FGD ઇન્સ્ટોલ કર્યું હતું અને ઇન્સ્ટોલ કરવાનું ચાલુ રાખી રહી છે. NTPC અધિકારીઓનું કહેવું છે કે જ્યાં FGD સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું છે ત્યાં SO2 ઉત્સર્જનમાં ઘટાડો થયો છે.
NTPC દ્વારા સ્થાપિત 20,000 મેગાવોટ ક્ષમતાવાળા પ્લાન્ટમાં, SO2 ઉત્સર્જનમાં સરેરાશ 70 ટકાનો ઘટાડો થયો છે. જોકે, ખાનગી કંપનીઓએ આ વાતને અવગણી છે. રિલાયન્સ, ટાટા પાવર, અદાણી અને ટોરેન્ટ પાવર સહિતની ઘણી કંપનીઓએ દલીલ કરી છે કે તેનો ખર્ચ આશરે 1.5 લાખ કરોડ રૂપિયા થઈ શકે છે અને વીજળીના ભાવમાં વધારો થઈ શકે છે.
COVID-19 અને ભારતીય કોલસામાં સલ્ફરની ઓછી માત્રાને ટાંકીને, FGD સ્થાપિત કરવાની સમયમર્યાદા વારંવાર લંબાવવામાં આવી છે. 2017 અને 2022 માં વિસ્તરણ આપવામાં આવ્યું હતું. જુલાઈ 2025 માં સમયમર્યાદા સમાપ્ત થઈ ત્યારે, થર્મલ પાવર પ્લાન્ટ્સને એવી રીતે વર્ગીકૃત કરવામાં આવ્યા હતા કે જેનાથી ઘણી કંપનીઓને રાહત મળી.
જુલાઈ 2025 ના નિયમો અનુસાર, 10 કિલોમીટર ગીચ વસ્તીવાળા અથવા પ્રદૂષિત વિસ્તારોની અંદર સ્થિત તમામ થર્મલ પાવર પ્લાન્ટ્સને સૂચિમાંથી બાકાત રાખવામાં આવ્યા હતા. તેમને ફક્ત સ્ટેકની ઊંચાઈ વધારવી પડશે. દિલ્હી NCR અથવા શહેરી વિસ્તારોથી 10 કિલોમીટરની અંદર સ્થિત પ્લાન્ટ્સને 2027 સુધી વધુ એક એક્સટેન્શન આપવામાં આવ્યું છે.
વધુમાં, એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે અત્યંત પ્રદૂષિત ભૌગોલિક વિસ્તારોની નજીક સ્થિત પ્લાન્ટ્સ અંગેના નિર્ણયો કેસ-બાય-કેસ આધારે લેવામાં આવશે. એ નોંધનીય છે કે દેશની જરૂરિયાતોને ધ્યાનમાં રાખીને હાલમાં થર્મલ પાવર પ્લાન્ટ્સની સંખ્યા વધી રહી છે. કોલસાનું ઉત્પાદન વધારવાની પણ યોજના છે. તેથી, તેના ઉપયોગ માટેના કેટલાક ધોરણોનો કડક અમલ કરવો પડશે.
