નવી દિલ્હી. રાષ્ટ્રીય માનવાધિકાર આયોગે દેશમાં ભીખ માંગવાની સ્થિતિ પર ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરી છે એટલું જ નહીં, આયોગે તેની સાથે વ્યવહાર કરવા માટે કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારોને એક માર્ગદર્શિકા પણ જાહેર કરી છે, જેમાં સ્થિતિ સુધારવા માટે જરૂરી પગલાં ભરવામાં આવ્યા છે. ભીખ માંગવામાં રોકાયેલા લોકોની ભલામણ કરવામાં આવી છે.
આ સાથે કમિશને કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારોને આનો વહેલી તકે અમલ કરવા અને આગામી બે મહિનામાં આ અંગેનો અમલીકરણ અહેવાલ પણ સુપરત કરવા જણાવ્યું છે. દેશમાં ભીખ માંગવામાં વ્યસ્ત લોકોની સંખ્યા વધી રહી છે ત્યારે આયોગે ભીખ માંગવાને લઈને આ ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. જ્યારે 2011ની વસ્તી ગણતરીમાં દેશમાં લગભગ ચાર લાખ લોકો ભીખ માંગવામાં રોકાયેલા હતા, હાલમાં તેમની સંખ્યા વધીને લગભગ સાત લાખ થવાનો અંદાજ છે.
દેશમાં ભીખ માંગવામાં રોકાયેલા લોકોની સંખ્યામાં વધારો થવાનો આ અંદાજ સામાજિક ન્યાય અને અધિકારિતા મંત્રાલય દ્વારા શહેરોને ભિખારી મુક્ત બનાવવા માટે શરૂ કરવામાં આવેલા અભિયાન દરમિયાન કરવામાં આવ્યો છે. જેમાં અભિયાન શરૂ કરતા પહેલા શહેરોમાં સર્વે કરવામાં આવ્યો હતો. જો કે આ યોજના હાલમાં લગભગ 30 શહેરોમાં ચલાવવામાં આવી રહી છે, 2026 સુધીમાં તેમને ભિખારીથી મુક્ત કરવાનો લક્ષ્યાંક પણ નિર્ધારિત કરવામાં આવ્યો છે, પરંતુ આ અંગે રાજ્યોનું વલણ આ લક્ષ્યને પ્રાપ્ત કરવું એક મોટો પડકાર બનાવે છે.
દરમિયાન, રાષ્ટ્રીય માનવાધિકાર આયોગ (NHRC) ના મહાસચિવ ભરત લાલે કેન્દ્રીય સામાજિક ન્યાય અને અધિકારીતા મંત્રાલય તેમજ તમામ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને લખેલા પત્રમાં તેમને જીવનધોરણ વધારવા માટે ઝડપથી કામ કરવાની સલાહ આપી છે. ભીખ માંગવામાં રોકાયેલા લોકો છે.
આયોગે આ અંગે એક માર્ગદર્શિકા પણ જારી કરી છે, જેમાં તેને પહેલા આ સાથે જોડાયેલા લોકોનો સર્વે કરવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે. તે પછી, તેમને તેમના જીવન અને આરોગ્ય તેમજ બાળકોના શિક્ષણ અને તેમની આજીવિકા માટે જરૂરી પગલાં લેવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે. કમિશને કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારોને આનો તાત્કાલિક અમલ કરવા અને તેના અમલીકરણ અંગે બે મહિનામાં રિપોર્ટ સોંપવા જણાવ્યું છે.
કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારો માટે જારી કરવામાં આવેલી માર્ગદર્શિકામાં, પંચે ભીખ માંગવામાં રોકાયેલા તમામ લોકોના ઓળખ કાર્ડ બનાવવા, તેમના રેશનકાર્ડને આધાર કાર્ડ સાથે લિંક કરવા અને આયુષ્માન કાર્ડ, જન-ધન કાર્ડ જેવી તમામ લાભકારી યોજનાઓની ભલામણ કરી છે. આ સાથે, તેમના માટે બનાવવામાં આવેલા શેલ્ટર હોમમાં તેમના સ્વાસ્થ્યની નિયમિત તપાસ કરવાની પણ સલાહ આપવામાં આવી છે.
માર્ગદર્શિકામાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ગંભીર રોગોથી પીડિત દર્દીઓને તાત્કાલિક સારવાર આપવામાં આવે. તેમના માટે પૌષ્ટિક ખોરાક અને કપડાંની વ્યવસ્થા કરવી જોઈએ. સાથે જ તેમને કૌશલ્ય શિક્ષણ પણ આપવું જોઈએ. જેથી કરીને તેઓ ભીખ માંગવાનું છોડીને અન્ય કામ કરી શકે. તેમને આવાસ યોજના હેઠળ મકાનો પણ આપવામાં આવે, જેથી તેઓનું નિશ્ચિત સરનામું હોય.
