સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણયથી કેન્દ્ર સરકારને આંચકો, ‘ખનિજ પર રોયલ્ટી ટેક્સ નથી’ : સુપ્રીમ કોર્ટ
નવી દિલ્હી. સુપ્રીમ કોર્ટે ખનીજ પર રોયલ્ટી અંગે પોતાનો ચુકાદો આપ્યો છે. એક સીમાચિહ્નરૂપ ચુકાદામાં, સુપ્રીમ કોર્ટે ગુરુવારે ચુકાદો આપ્યો હતો કે ખનીજ પરની રોયલ્ટી એ ટેક્સ નથી, જેનાથી કેન્દ્રને મોટો ફટકો પડ્યો છે.
ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડની આગેવાની હેઠળની નવ ન્યાયાધીશોની સર્વોચ્ચ અદાલતની બેન્ચે 8-1ની બહુમતીથી તેના અગાઉના ઘણા નિર્ણયોને રદ કર્યા હતા. મુખ્ય ન્યાયાધીશ ચંદ્રચુડે ચુકાદો સંભળાવતા કહ્યું કે સંસદને બંધારણની સૂચિ II ની એન્ટ્રી 50 હેઠળ ખનિજ અધિકારો પર કર લાદવાની સત્તા નથી.
એન્ટ્રી 50 ખનિજ અધિકારો પરના કર સાથે સંબંધિત છે, જે ખનિજ વિકાસના સંબંધમાં સંસદ દ્વારા લાદવામાં આવેલી મર્યાદાઓને આધિન છે. CJI એ એમ પણ કહ્યું કે 1989નો સુપ્રીમ કોર્ટનો નિર્ણય, જેમાં રોયલ્ટીને ટેક્સ તરીકે વર્ગીકૃત કરવામાં આવ્યો હતો, તે ખોટો હતો.
જજ જસ્ટિસ બીવી નાગરથનાએ આ નિર્ણય પર અસહમતિ વ્યક્ત કરી છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે કેન્દ્ર પાસે દેશમાં ખનિજ અધિકારો પર કરનો વિશિષ્ટ અધિકાર છે અને ખાણિયાઓ દ્વારા ચૂકવવામાં આવતી રોયલ્ટી પર વધારાની વસૂલાત લાદવાની સમાન સત્તા રાજ્યોને આપવાથી વિસંગત પરિસ્થિતિ સર્જાશે.
વિવિધ રાજ્ય સરકારો અને ખાણકામ કંપનીઓ વતી 86 અરજીઓ સુપ્રીમ કોર્ટમાં પહોંચી હતી. સુપ્રીમ કોર્ટમાં આ કેસની સુનાવણી 8 દિવસ સુધી ચાલી હતી. કોર્ટે નક્કી કરવાનું હતું કે રાજ્ય સરકારને ખનીજ પર રોયલ્ટી લાદવાનો અને ખાણો પર ટેક્સ લાદવાનો અધિકાર હોવો જોઈએ કે નહીં.
જણાવી દઈએ કે, 31 જુલાઈના રોજ, બેન્ચ પક્ષકારોને તે પાસાઓ પર સાંભળશે કે શું નિર્ણયને પૂર્વનિર્ધારિત અથવા સંભવિત અસરથી લાગુ કરવો જોઈએ. રેટ્રોસ્પેક્ટિવ એપ્લિકેશનનો અર્થ પશ્ચિમ બંગાળ, ઓડિશા અને ઝારખંડ સહિતની રાજ્ય સરકારોને સમૃદ્ધ બનાવવાનો છે કે જેઓ સગીરો પર વધારાના શુલ્ક લાદવાના સ્થાનિક કાયદા ધરાવે છે.
