અમદાવાદમાં શિક્ષણ વિભાગ–યુનિસેફના સંયુક્ત ઉપક્રમે માધ્યમિક શિક્ષણ સુધારણા માટે પશ્ચિમી પ્રાદેશિક સંવાદ યોજાયો; રાજ્ય સરકાર દ્વારા 13.50 લાખ વિદ્યાર્થીઓને 370 કરોડની સીધી સહાય
રિપોર્ટર
હિતેન્દ્ર ગોસાઈ
અમદાવાદ
અમદાવાદ ખાતે શિક્ષણ વિભાગ અને યુનિસેફના સંયુક્ત ઉપક્રમે માધ્યમિક શિક્ષણ સુધારણા વિષયક પશ્ચિમી પ્રાદેશિક સંવાદ યોજાયો હતો. આ પ્રસંગે શિક્ષણ મંત્રી ડૉ. પ્રદ્યુમન વાજાએ જણાવ્યું કે દરેક બાળકને ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ આપી તેમના સર્વાંગી સામાજિક વિકાસ માટે રાજ્ય સરકાર કટિબદ્ધ છે.
મંત્રીએ વધુમાં જણાવ્યું કે નમો લક્ષ્મી, નમો સરસ્વતી વિજ્ઞાન સાધના અને મુખ્યમંત્રી જ્ઞાન સાધના જેવી મહત્વપૂર્ણ યોજનાઓના માધ્યમથી રાજ્યના લગભગ 13.50 લાખ વિદ્યાર્થીઓને 370 કરોડથી વધુની સહાય સીધી તેમની બેંક ખાતામાં જમા કરાશે, જે શિક્ષણ ક્ષેત્રે રાજ્ય સરકારના પારદર્શક અને નિર્ણયાત્મક અભિગમને દર્શાવે છે.
ભારતમાં માધ્યમિક શિક્ષણની વર્તમાન સ્થિતિને સમજવા અને શિક્ષણની પહોંચ, ગુણવત્તા અને સમાનતા વધારવા માટે કઈ નીતિગત સુધારાઓ જરૂરી છે તેની ચર્ચા કરવા આ પ્રાદેશિક સંવાદનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. યુનિસેફ આયોજિત પ્રાદેશિક પરામર્શોની શ્રેણીમાં આ બીજી કડી છે.
ડૉ. વાજાએ જણાવ્યું કે રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિ 2020 પ્રાચીન ભારતીય જ્ઞાન, આધુનિક કૌશલ્યો અને વૈશ્વિક ધોરણોને સમન્વિત કરતી એક સીમાચિહ્નરૂપ પહેલ છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે ભૂતપૂર્વ મુખ્યમંત્રી અને વર્તમાન વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી દ્વારા શરૂ કરાયેલા શાળા પ્રવેશોત્સવ અને કન્યા કેળવણી મહોત્સવ જેવા કાર્યક્રમોએ રાજ્યમાં પ્રાથમિક શિક્ષણમાં ભાવનાત્મક અને માળખાકીય પરિવર્તન લાવ્યું છે.
ગુજરાતમાં મિશન સ્કૂલ્સ ઓફ એક્સલન્સ યોજના હેઠળ 12,000 કરોડના રોકાણથી 20,000થી વધુ શાળાઓમાં આધુનિક સુવિધાઓ, સ્માર્ટ ક્લાસરૂમ્સ અને STEM/કમ્પ્યુટર લેબ્સ ઉભા કરવામાં આવી રહ્યા છે. માધ્યમિક સ્તરે પ્રવેશ દરમાં વધારો, ડ્રોપઆઉટ રેશિયો ઘટાડવો અને ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ સુનિશ્ચિત કરવા માટે રાજ્ય સરકાર સતત કાર્યરત છે. નમો લક્ષ્મી યોજનાના પરિણામે લગભગ 60,000 છોકરીઓ ફરીથી શાળામાં જોડાઈ છે. વર્ષ 2023–24ના 21%ની સરખામણીમાં 2024–25માં ડ્રોપઆઉટ દર 16.9% સુધી ઘટ્યો છે.
કાર્યક્રમમાં શિક્ષણ વિભાગના અગ્રસચિવ મુકેશ કુમારે જણાવ્યું કે રાજ્ય સરકાર દિવ્યાંગ, વંચિત, ગરીબ અને ખાસ કરીને બાળાઓને શિક્ષણ મેળવવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવા અનેક યોજનાઓ અમલમાં મૂકે છે, જેના પરિણામે શાળા છોડનારી બાળાઓ ફરીથી શિક્ષણની મુખ્ય પ્રવાહમાં આવી રહી છે.
યુનિસેફ ઇન્ડિયાની મુખ્ય શિક્ષણ અધિકારી ડૉ. સાધના પાંડેએ જણાવ્યું કે ભારતના 16.5 કરોડ કિશોરો માટે માધ્યમિક શિક્ષણમાં યોગ્ય અને પૂરતા રોકાણ કરવું એ ભારતના ભવિષ્યમાં રોકાણ સમાન છે. તેમણે અભ્યાસોમાંથી જાણવા મળેલા તારણો રજૂ કરતા જણાવ્યું કે માધ્યમિક શિક્ષણ પૂર્ણ કરનારા કિશોરોમાં બાળ લગ્ન, પ્રારંભિક ગર્ભાવસ્થા અને બાળમજૂરીના જોખમમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થાય છે, જ્યારે આવક અને સામાજિક મૂલ્યવર્ધનમાં 10 ટકા સુધીનો વધારો જોવા મળે છે.
યુનિસેફ ગુજરાતના મુખ્ય અધિકારી પ્રશાંતા દાસે ગુજરાત અને ભારતના માધ્યમિક શિક્ષણ ઇકોસિસ્ટમને મજબૂત بنانے માટે થઈ રહેલા પ્રયાસો વિશે માહિતી આપી.
કાર્યક્રમમાં ગુજરાત, રાજસ્થાન, મહારાષ્ટ્ર, ગોવા, દમણ-દીવ અને દાદરા-નગર હવેલીના નીતિ નિર્માતાઓ, શિક્ષણવિદ્દો અને વિવિધ સંસ્થાઓના પ્રતિનિધિઓ જોડાયા હતા.
રાષ્ટ્રીય પરામર્શ શ્રેણીની પૃષ્ઠભૂમિ
ભારતમાં 24.5 કરોડ કિશોરો-કિશોરીઓ છે, અને દરેક કિશોરને 12 વર્ષનું ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ, જીવન કૌશલ્યો અને ભવિષ્ય માટેની તકો પ્રાપ્ત થાય તે આજે ભારતના વિકાસ માટે અત્યંત આવશ્યક છે.
આ માટે યુનિસેફ અને શિક્ષણ વિભાગ દ્વારા આયોજિત રાષ્ટ્રીય પરામર્શ શ્રેણીનો હેતુ 2025–2030 દરમિયાન ભારતના માધ્યમિક શિક્ષણ સુધારા માટે સહિયારો રોડમેપ તૈયાર કરવાનો છે. ખાસ કરીને અંતરિયાળ વિસ્તારો અને વંચિત વર્ગોના વિદ્યાર્થીઓ સુધી શિક્ષણ પહોંચે તેની દિશામાં આ પરામર્શ મહત્વપૂર્ણ છે.
યુનિસેફ વિશ્વના 190થી વધુ દેશોમાં વંચિત અને દૂરના વિસ્તારોમાં રહેતા બાળકો સુધી પહોંચીને શિક્ષણ, આરોગ્ય અને સુરક્ષા માટે સતત કાર્યરત છે. ભારતમાં આ પરામર્શ શ્રેણી આગામી પેઢીના વિકાસ માટે એક શક્તિશાળી નીતિગત આધારસ્તંભરૂપ બની રહી છે.
