આગામી ધાર્મિક તહેવારો પર્યાવરણમૈત્રી બનશે: અમદાવાદ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનની ઇકો-ફ્રેન્ડલી પહેલો અમલમાં
રિપોર્ટર
હિતેન્દ્ર ગોસાઈ
અમદાવાદ
અમદાવાદ શહેરમાં ધર્મ, સંસ્કૃતિ અને પરંપરાના મહત્વ સાથે તહેવારોની ભવ્ય ઉજવણી સતત થતી હોય છે. આ પાવન પ્રસંગો પર્યાવરણને નુકશાન નહીં કરે, એ હેતુથી અમદાવાદ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન (AMC) દ્વારા પર્યાવરણ સંરક્ષણ માટે નવીન અને સૌપ્રથમવાર city-scale પર અમલમાં મૂકાયેલી વિવિધ પહેલો જાહેર કરવામાં આવી છે. આ પહેલો દ્વારા ધર્મ અને પર્યાવરણ વચ્ચે સંતુલન સાધવાનું મહત્વપૂર્ણ દાયિત્વ AMCએ પોતાના પર લીધું છે.
પર્યાવરણ રક્ષણ માટે AMCની મુખ્ય પહેલો
શહેરમાં ધાર્મિક તહેવારો દરમિયાન છોડ રોપવા અને હરિયાળું વાતાવરણ વધારવા માટે Mission Four Million Trees-2025 શરૂ કરવામાં આવ્યું છે. AMC SEVA App મારફતે જનસહભાગિતાને ઉત્તેજન આપી, શહેરીજનો, શાળાઓ, NGO, ધાર્મિક સંસ્થાઓ, હોસ્પિટલો વગેરેનો સહયોગ મેળવી વૃક્ષારોપણની કામગીરી જુસ્સાથી આગળ વધારાઈ રહી છે.
બીજી મહત્વની પહેલ રૂપે કરૂણા મંદિર ખાતે city’s first Zero Waste Campus વિકસાવવામાં આવી રહ્યું છે. આ જગ્યા હવે “Self Sustainable Zero Waste Campus” અને “Cow Tourism Destination” તરીકે ઓળખાશે. અહીં ગૌવંશના છાણમાંથી બનાવાતા વિભિન્ન પ્રોડક્ટ્સ, બાયો-ગેસ, ખાતર તથા ધર્મસ્થળોમાં છાણની પ્રતિમાઓ, દીવો વગેરેના ઉપયોગ દ્વારા પર્યાવરણમૈત્રી તહેવાર ઉજવાશે.
છાણ અને માટીથી બનેલી મૂર્તિઓનો ઉપયોગ વધારવાનો પ્રયાસ
AMC દ્વારા તહેવારો દરમિયાન છાણ અને માટીની મૂર્તિઓના ઉપયોગ માટે વિશેષ પ્રચાર-પ્રસાર કરવામાં આવી રહ્યો છે. ઘરોમાં કે જાહેર સ્થળોએ વિસર્જન સમયે આ મૂર્તિઓ પાણીમાં ઓગળી જાય છે અને જળસ્રોતમાં પ્રદૂષણ થતું અટકાવે છે. આ ઉપરાંત પીઓપીની મૂર્તિઓના રાસાયણિક ઘટકો જેવી કે મરક્યુરી, લેડ, કેડમિયમ વગેરેનાથી થતી અકાર્યક દૂષિત અસર ટાળી શકાય છે.
AMCએ એવી વ્યવસ્થા પણ અમલમાં મૂકી છે કે ગૌ-વંશના છાણથી બનેલી પ્રોડક્ટ્સ જેવાં કે દીવા, પોટ વગેરે મ્યુનિસિપલ કચેરીઓમાં વેચવા માટે સ્થળો વિનામૂલ્યે આપવામાં આવશે. વિસર્જન સમયે ગાયના છાણમાંથી બનેલી મૂર્તિઓમાં રહેલા બીજમાંથી નવા છોડ ઉગે છે, જે નવસર્જનનો સંદેશ આપે છે.
માટેની મુર્તિઓ દ્વારા ગણેશોત્સવ અને નવરાત્રિ વધુ પર્યાવરણમૈત્રી બનશે
AMCના જણાવ્યા અનુસાર આ વર્ષે શહેરના વિવિધ વિસ્તારોમાં એવી જગ્યાઓ નિર્ધારિત કરવામાં આવી રહી છે જ્યાં exclusively છાણ અને માટીની મૂર્તિઓ વેચાશે. POP મૂર્તિઓના વેચાણ પર નિયંત્રણ અને કડક અમલની પણ તૈયારી AMC દ્વારા કરવામાં આવી રહી છે.
શહેરીજનોને પ્રોત્સાહન આપવા વિવિધ પગલાં
AMC દ્વારા નાગરિકો માટે વિવિધ પ્રોત્સાહન કાર્યક્રમો પણ ઘડવામાં આવી રહ્યા છે. જેમ કે વનસ્પતિ-બીજવાળી છાણની પ્રતિમાઓનું ઘરેથી વિસર્જન કરનારા નાગરિકોને પ્રમાણપત્ર આપવું, શ્રેષ્ઠ ઈકો-ફ્રેન્ડલી ગણેશ પંડાલ માટે પુરસ્કાર આપવો વગેરે. AMC એવી અપેક્ષા પણ રાખે છે કે શહેરના નાગરિકો હવે POP અને કેમિકલ યુક્ત વસ્તુઓ છોડીને માટી, છાણ, લીમડો, તુલસી જેવી ઔષધિય વનસ્પતિઓના બીજોથી બનેલી પ્રતિમાઓ પસંદ કરશે.
પ્રેસ અને જાહેરમાધ્યમોનો સહયોગ લઈને જનજાગૃતિ અભિયાન
AMC દ્વારા તહેવારો પૂર્વે ઇકો-ફ્રેન્ડલી તહેવાર ઉજવણી અંગેનો વિશાળ જનજાગૃતિ અભિયાન શરૂ કરાયું છે. સોશિયલ મીડિયા, જાહેરાતો, શાળાઓ અને કલ્ચરલ ગ્રૂપ્સ મારફતે ‘પર્યાવરણમૈત્રી તહેવાર – નવો આચારસ’ના સંદેશ સાથે શહેરમાં વ્યાપક જનસંચાર યોજાયો છે.
નિષ્કર્ષ
AMC દ્વારા લેવામાં આવેલી આ પહેલો માત્ર પર્યાવરણ જાળવવાની ચિંતાની અભિવ્યક્તિ નથી, પરંતુ ધર્મ, સંસ્કૃતિ અને પ્રકૃતિ વચ્ચે તદ્દન સાંત્વન અને સહઅસ્તિત્વ સ્થાપવા તરફનો યત્ન છે. શહેરના નાગરિકોએ પણ આ પહેલમાં સહભાગી બની ‘સત્તા અને સભ્યતા’નું ઉત્કૃષ્ટ ઉદાહરણ પુરું પાડવાનું છે.
આવતા સમયમાં AMC દ્વારા PPP મોડલ, CSR ફંડ અને ટેકનોલોજી પાટર્ન પર પણ આવી અનેક હરિત પહેલો હેઠળ વધુ પ્રકલ્પો અમલમાં મુકાશે, જેનાથી અમદાવાદને ઈકો-ફ્રેન્ડલી અને સ્માર્ટ સિટીના નવા આયામ મળે તેવી આશા છે.
