સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ સેકન્ડરી એજ્યુકેશન (CBSE) એ 2026 થી ધોરણ 10 ની પરીક્ષા પદ્ધતિમાં મોટો ફેરફાર જાહેર કર્યો છે, જે હેઠળ વિદ્યાર્થીઓને એક જ શૈક્ષણિક વર્ષમાં બે વાર બોર્ડ પરીક્ષા આપવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે. આ પગલું પરીક્ષાનું દબાણ ઘટાડવા અને વિદ્યાર્થીઓને આખું વર્ષ રાહ જોયા વિના તેમના પ્રદર્શનમાં સુધારો કરવાની તક આપવાનો છે.
નવી યોજના હેઠળ, દરેક વિદ્યાર્થીએ ફેબ્રુઆરીના મધ્યમાં યોજાનારી પ્રથમ પરીક્ષામાં હાજર રહેવું પડશે, જ્યારે જેઓ તેમના ગુણ સુધારવા માંગતા હોય અથવા જેમણે ત્રણ વિષયોમાં ઓછા ગુણ મેળવ્યા હોય તેઓ મેમાં યોજાનારી બીજી પરીક્ષામાં હાજર રહી શકે છે. આ નિર્ણય રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિ (NEP) 2020 ની ભલામણોને અનુસરીને લેવામાં આવ્યો છે.
વર્ષ 2026થી સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ સેકન્ડરી એજ્યુકેશન એટલે કે CBSE ની ધોરણ 10 બોર્ડની પરીક્ષાઓ વર્ષમાં બે વાર લેવામાં આવશે. બોર્ડે હવે વર્ષમાં બે વાર પરીક્ષા લેવા સંબંધિત ડ્રાફ્ટને મંજૂરી આપી દીધી છે. CBSEના આ નિર્ણય પછી, લોકોના મનમાં પ્રશ્નો છે કે પરીક્ષાઓ ક્યારે લેવામાં આવશે, પરિણામ ક્યારે જાહેર થશે, બીજી પરીક્ષામાં કોણ ભાગ લઈ શકશે, બીજી પરીક્ષામાં કોને બેસવાની મંજૂરી નહીં હોય? આવી સ્થિતિમાં, અમે તમને બોર્ડ પરીક્ષાના નવા નિયમોથી સંબંધિત દરેક પ્રશ્નનો જવાબ આપી રહ્યા છીએ…
બધા વિદ્યાર્થીઓ માટે પ્રથમ બોર્ડ પરીક્ષામાં બેસવું ફરજિયાત છે. બીજા તબક્કાની પરીક્ષામાં ભાગ લેવો એ વૈકલ્પિક છે અને ગુણ સુધારવા માટે તેમાં ભાગ લઈ શકાય છે. આંતરિક મૂલ્યાંકન ફક્ત એક જ વાર થશે.
બોર્ડ દ્વારા આપવામાં આવેલી માહિતી અનુસાર, પાસ થયેલા અને લાયક વિદ્યાર્થીઓને વિજ્ઞાન, ગણિત, સામાજિક વિજ્ઞાન અને ભાષાઓમાંથી કોઈપણ ત્રણ વિષયોમાં તેમનું પ્રદર્શન સુધારવા માટે પરીક્ષામાં બેસવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે.
જો કોઈ વિદ્યાર્થીએ પ્રથમ પરીક્ષામાં 3 કે તેથી વધુ વિષયોમાં પરીક્ષા આપી ન હોય, તો તેને બીજી પરીક્ષામાં બેસવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં. આવા વિદ્યાર્થીઓને “જરૂરી પુનરાવર્તન” શ્રેણીમાં મૂકવામાં આવશે અને તેઓ આવતા વર્ષે ફેબ્રુઆરી મહિનામાં જ મુખ્ય પરીક્ષામાં બેસવા માટે સક્ષમ બનશે.
જો પ્રથમ પરીક્ષાનું પરિણામ કમ્પાર્ટમેન્ટ હશે, તો આવા વિદ્યાર્થીઓને કમ્પાર્ટમેન્ટ શ્રેણી હેઠળ બીજી પરીક્ષામાં બેસવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે. ધોરણ 10 પાસ કર્યા પછી વધારાના વિષયોને મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં.
રમતગમતના વિદ્યાર્થીઓને એવા વિષયોમાં બીજી પરીક્ષામાં બેસવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે જેની પરીક્ષાઓ તેમની રમતગમતની ઇવેન્ટ સાથે મેળ ખાય છે. શિયાળામાં આવતી શાળાઓના વિદ્યાર્થીઓ પ્રસ્તાવિત વિષયોમાં પ્રથમ પરીક્ષા અથવા બીજી પરીક્ષામાં બેસવાનું પસંદ કરી શકે છે.
મુખ્ય અથવા પ્રથમ પરીક્ષા ફેબ્રુઆરીના મધ્યમાં શરૂ થશે. બીજી પરીક્ષા મે મહિનામાં લેવામાં આવશે.
– જેઓ વધુમાં વધુ ત્રણ વિષયોમાં ફરીથી પરીક્ષા આપવા માંગે છે.
– જેમના પરિણામમાં કમ્પાર્ટમેન્ટ છે.
બંને પરીક્ષાઓ વર્ષ માટે નિર્ધારિત સમગ્ર અભ્યાસક્રમના આધારે લેવામાં આવશે. બંને પરીક્ષાઓમાં પરીક્ષાની પેટર્ન પણ સમાન રહેશે. પરીક્ષા કેન્દ્રો પણ સમાન રહેશે.
પહેલી પરીક્ષામાં બેસવું અને LOC ભરવું ફરજિયાત છે. બીજી પરીક્ષા માટે અલગ LOC ભરવામાં આવશે. બીજી પરીક્ષાના LOC માં કોઈ નવું નામ ઉમેરવામાં આવશે નહીં. પહેલી પરીક્ષાથી બીજી પરીક્ષામાં વિષય બદલવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં.
પહેલી પરીક્ષાનું પરિણામ એપ્રિલ મહિનામાં જાહેર કરવામાં આવશે જ્યારે બીજી પરીક્ષાનું પરિણામ જૂન મહિનામાં જાહેર કરવામાં આવશે. પહેલી પરીક્ષાનું પ્રદર્શન DigiLocker માં ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવશે. આનો ઉપયોગ ધોરણ 11 માં પ્રવેશ મેળવવા માટે થઈ શકે છે. બીજી પરીક્ષા પછી જ પાત્રતા પ્રમાણપત્ર જારી કરવામાં આવશે.
