‘લાઉડસ્પીકર કોઈપણ ધર્મનો આવશ્યક ભાગ નથી’, હાઈકોર્ટે કહ્યું- પહેલા સમજાવો… ફરીથી જપ્ત કરો
બોમ્બે હાઈકોર્ટે એક અરજી પર પોતાનો ચુકાદો આપતા કહ્યું છે કે લાઉડસ્પીકરનો ઉપયોગ કોઈપણ ધર્મનો આવશ્યક ભાગ નથી. તેનો ઉપયોગ ન થવા દેવાથી કોઈના મૂળભૂત અધિકારોનું ઉલ્લંઘન થતું નથી. હાઈકોર્ટનો આ નિર્ણય મુંબઈની બે હાઉસિંગ સોસાયટીઓ - જાગો નેહરુ નગર રેસિડેન્ટ વેલ્ફેર એસોસિએશન અને શિવસૃષ્ટિ કોઓપરેટિવ હાઉસિંગ સોસાયટી દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી અરજીઓ પર આવ્યો છે.
મુંબઈ. બોમ્બે હાઈકોર્ટે એક અરજી પર પોતાનો ચુકાદો આપતા કહ્યું છે કે લાઉડસ્પીકરનો ઉપયોગ કોઈપણ ધર્મનો આવશ્યક ભાગ નથી. તેનો ઉપયોગ ન થવા દેવાથી કોઈના મૂળભૂત અધિકારોનું ઉલ્લંઘન થતું નથી.
હાઈકોર્ટનો આ નિર્ણય મુંબઈની બે હાઉસિંગ સોસાયટીઓ – જાગો નેહરુ નગર રેસિડેન્ટ વેલ્ફેર એસોસિએશન અને શિવસૃષ્ટિ કોઓપરેટિવ હાઉસિંગ સોસાયટી દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી અરજીઓ પર આવ્યો છે.
બંને સોસાયટીઓએ બોમ્બે હાઈકોર્ટમાં દાખલ કરેલી પીઆઈએલમાં આરોપ લગાવ્યો હતો કે પોલીસ આ વિસ્તારમાં મસ્જિદો પર લગાવવામાં આવેલા લાઉડસ્પીકરોથી થતા ધ્વનિ પ્રદૂષણ સામે કોઈ કાર્યવાહી કરી રહી નથી. અઝાન સહિત અન્ય ધાર્મિક હેતુઓ માટે લાઉડસ્પીકરનો ઉપયોગ શાંતિને ખલેલ પહોંચાડે છે. આ ધ્વનિ પ્રદૂષણ (નિયમન અને નિયંત્રણ) નિયમો, 2000 તેમજ પર્યાવરણ (સંરક્ષણ) અધિનિયમ, 1986 ની જોગવાઈઓનું ઉલ્લંઘન કરે છે.
અરજદારોએ કહ્યું હતું કે અનેક સ્તરે ફરિયાદ કરવા છતાં પોલીસ કોઈ કાર્યવાહી કરી રહી નથી, તેથી તેમને હાઈકોર્ટનો સંપર્ક કરવો પડ્યો. આ અરજીઓ પર ચુકાદો આપતાં, ન્યાયાધીશ અજય ગડકરી અને ન્યાયાધીશ શ્યામ ચાંડકની બેન્ચે કહ્યું કે અવાજ સ્વાસ્થ્ય માટે મોટો ખતરો છે.
લાઉડસ્પીકરના ઉપયોગની મંજૂરી ન આપવાથી તેના અધિકારો કોઈપણ રીતે પ્રભાવિત થાય છે એવો કોઈ દાવો કરી શકે નહીં. આવી પરવાનગી આપવાનો ઇનકાર કરવાથી ભારતના બંધારણની કલમ 19 અથવા 25 હેઠળના અધિકારોનું ઉલ્લંઘન થતું નથી. લાઉડસ્પીકરનો ઉપયોગ કોઈપણ ધર્મનો આવશ્યક ભાગ નથી. તેથી આવી પરવાનગી ન આપવી જોઈએ તે જાહેર હિતમાં છે.
તમને જણાવી દઈએ કે કોર્ટે લાઉડસ્પીકરનો ઉપયોગ કરતી સંસ્થાઓ સામે FIR નોંધવાનો નિર્દેશ આપવામાં અસમર્થતા વ્યક્ત કરી છે. પરંતુ લાઉડસ્પીકરમાંથી અવાજ અંગે ફરિયાદ મળતાં પહેલા પોલીસ કમિશનરને ખુલાસો કરવા સૂચના આપવામાં આવી છે. બીજી વાર ઉલ્લંઘન થાય તો, વક્તાને જપ્ત કરો.
કોર્ટે કહ્યું છે કે કાયદાની જોગવાઈઓ હેઠળ તમામ જરૂરી પગલાં લઈને કાયદાનો અમલ કરવાની રાજ્ય સરકાર અને અન્ય અધિકારીઓની ફરજ છે. ચુકાદામાં સ્પષ્ટપણે જણાવાયું છે કે લોકશાહી દેશમાં એવી પરિસ્થિતિ ઊભી થઈ શકે નહીં કે કોઈ પણ વ્યક્તિ, વ્યક્તિઓનો સમૂહ કે સંગઠન કહે કે તે દેશના કાયદાનું પાલન કરશે નહીં અને કાયદા અમલીકરણ અધિકારીઓ મૂક પ્રેક્ષક બની રહે.
હાઈકોર્ટે કહ્યું છે કે અમે એ હકીકતનું ન્યાયિક ધ્યાન લઈએ છીએ કે સામાન્ય રીતે લોકો કોઈ પણ બાબતમાં ફરિયાદ કરતા નથી સિવાય કે તે અસહ્ય બની જાય અને મુશ્કેલી ઊભી કરે. કોર્ટે અધિકારીઓને યાદ અપાવ્યું કે રહેણાંક વિસ્તારોમાં અવાજનું સ્તર દિવસ દરમિયાન 55 ડેસિબલ અને રાત્રે 45 ડેસિબલથી વધુ ન હોવું જોઈએ.
કોર્ટે પોલીસને એવો પણ નિર્દેશ આપ્યો છે કે ફરિયાદીની ઓળખ પૂછ્યા વિના કાર્યવાહી કરવામાં આવે. જેથી આવા ફરિયાદીઓને નિશાન બનાવવામાં, દ્વેષ અને નફરતથી બચાવી શકાય. તમને જણાવી દઈએ કે ભૂતકાળમાં, ભાજપ અને મહારાષ્ટ્ર નવનિર્માણ સેના જેવા રાજકીય પક્ષો મસ્જિદો પર લગાવવામાં આવેલા લાઉડસ્પીકરો અંગે ઝુંબેશ ચલાવી રહ્યા છે. હવે બોમ્બે હાઈકોર્ટના આ નિર્ણયથી ધાર્મિક સ્થળોએ લાઉડસ્પીકરના ઉપયોગ અંગે નવી ચર્ચા શરૂ થઈ શકે છે.
