બ્રેઈન સ્ટ્રોકના ચારમાંથી માત્ર એક દર્દીને સમયસર સારવાર મળે છે, ભારતમાં પણ ચિંતાજનક
ઈન્ટરનેશનલ જર્નલ ઓફ સ્ટ્રોકમાં પ્રકાશિત થયેલા સંશોધનમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે સરકાર સ્વાસ્થ્ય સુવિધાઓ સુધારવા માટે તમામ પ્રયાસો કરી રહી છે, પરંતુ હજુ પણ ભારતમાં ચારમાંથી એક દર્દીને ઈસ્કેમિક સ્ટ્રોક અથવા બ્રેઈન સ્ટ્રોક પછી સમયસર સારવાર મળે છે. ભારતમાં એક મિલિયન વસ્તી દીઠ એક કરતાં ઓછી બ્રેઈન સ્ટ્રોક સારવાર હોસ્પિટલ છે.
નવી દિલ્હી. સરકાર આરોગ્ય સુવિધાઓ સુધારવા માટે તમામ પ્રયાસો કરી રહી છે, પરંતુ હજુ પણ ભારતમાં ચારમાંથી માત્ર એક દર્દીને ઇસ્કેમિક સ્ટ્રોક અથવા બ્રેઇન સ્ટ્રોક પછી સમયસર સારવાર મળે છે. ઈન્ટરનેશનલ જર્નલ ઓફ સ્ટ્રોકમાં પ્રકાશિત સંશોધનમાં આ દાવો કરવામાં આવ્યો છે. સંશોધનમાં એવો પણ અંદાજ છે કે ભારતમાં પ્રતિ મિલિયન વસ્તીએ એક કરતાં ઓછી બ્રેઈન સ્ટ્રોક સારવાર હોસ્પિટલ છે.
રક્ત વાહિનીમાં ગંઠાઈ જાય છે
ઇસ્કેમિક સ્ટ્રોકમાં મગજને પૂરતું લોહી મળતું નથી. આવું ત્યારે થાય છે જ્યારે મગજને લોહી પહોંચાડતી રક્તવાહિનીમાં ગંઠાઈ જાય છે. સાયન્ટિફિક રિપોર્ટ્સ જર્નલમાં પ્રકાશિત સપ્ટેમ્બર 2024ના અભ્યાસ મુજબ, ભારતમાં તમામ સ્ટ્રોકમાંથી લગભગ 70-80 ટકા ઇસ્કેમિક સ્ટ્રોક છે.
તાજેતરના અભ્યાસમાં, સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું હતું કે દેશના 26 રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં સ્ટ્રોકની સારવાર કરતી 566 હોસ્પિટલોમાં ઇન્ટ્રાવેનસ થ્રોમ્બોલીસીસ સારવારની સુવિધાઓ છે. ઇન્ટ્રાવેનસ થ્રોમ્બોલિસિસમાં, લોહીની ગંઠાઇ તોડીને દૂર કરવામાં આવે છે. 566 માંથી 361 હોસ્પિટલોમાં સ્ટ્રોકના દર્દીઓ માટે એન્ડોવાસ્ક્યુલર થેરાપીની સુવિધા છે. એન્ડોવાસ્ક્યુલર થેરાપી સ્ટ્રોક માટે વધુ સારી સારવાર માનવામાં આવે છે.
અમેરિકાના એસેન્શન હેલ્થ એન્ડ ઓલ ઈન્ડિયા ઈન્સ્ટીટ્યુટ ઓફ મેડિકલ સાયન્સ (AIIMS), હૈદરાબાદના સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું કે સામાન્ય રીતે સ્ટ્રોકના દર્દીને ઈન્ટ્રાવેનસ થ્રોમ્બોલીસીસની સારવાર માટે ઓછામાં ઓછા 115 કિલોમીટર દૂરની હોસ્પિટલમાં જવું પડે છે એન્ડોવાસ્ક્યુલર થેરાપીની સુવિધા ધરાવતી હોસ્પિટલ, વ્યક્તિએ લગભગ 131 કિલોમીટરનું અંતર કાપવું પડે છે. જ્યારે 26.3 ટકા ભારતીયો ઇન્ટ્રાવેનસ થ્રોમ્બોલીસીસની સુવિધા ધરાવતી હોસ્પિટલમાં એક કલાક કરતાં ઓછા સમયમાં પહોંચી શકે છે, ત્યારે માત્ર 20.6 ટકા અથવા પાંચમાંથી એક દર્દી એન્ડોવાસ્ક્યુલર થેરાપીનો ઉપયોગ કરી શકે છે.
EVT-C સુવિધા ધરાવતી હોસ્પિટલોની સંખ્યા 0.26 છે
માર્ચ 2021 માં ઇન્ટ્રાવેનસ થ્રોમ્બોલીસીસ સક્ષમ (IVT-C) અને એન્ડોવાસ્ક્યુલર ટ્રીટમેન્ટ સક્ષમ (EVT-C) સારવાર કેન્દ્રો પર વિશ્લેષણ માટે ડેટા એકત્રિત કરવામાં આવ્યો હતો. Google Distance Matrix API એપનો ઉપયોગ કરીને નજીકના સ્ટ્રોક કેર સેન્ટર સુધી વાહન ચલાવવાનો સમય અંદાજવામાં આવ્યો હતો. સરેરાશ, દર મિલિયન લોકો પર IVT-C સુવિધાઓ ધરાવતી 0.41 હોસ્પિટલો છે, જ્યારે EVT-C સુવિધાઓ ધરાવતી હોસ્પિટલોની સંખ્યા 0.26 છે.
