વિશ્વના કરોડો બાળકોના માથે જળવાયુ પરિવર્તનનું સંકટ ! : યુનિસેફ
આગામી વર્ષોમાં ગરમીના કારણે જંગલમાં આગ લાગવાનું જોખમ વધશે અને 2000ની સરખામણીમાં 2050 સુધીમાં આ જોખમ બમણું થઈ શકે છે જે બાળકોના જીવન અને સંપત્તિ માટે ખતરો !
વિશ્વના કરોડો બાળકોના માથે જળવાયુ પરિવર્તનનું સંકટ હોવાનું એક રિપોર્ટમાં સામે આવતા ચિંતાજનક સ્થિતિ ઊભી થઈ છે. વાસ્તવમાં યુનાઈટેડ નેશન્સ ચિલ્ડ્રન્સ ફંડ (યુનિસેફ) એ હાલમાં જ એક રિપોર્ટ જાહેર કર્યો છે જેમાં આવનારા વર્ષોમાં બાળકો માટે વધી રહેલા પર્યાવરણીય જોખમો અંગે ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરવામાં આવી છે. આ રિપોર્ટ અનુસાર આવનારા દાયકાઓમાં એટલે કે વર્ષ 2050 સુધી બાળકોને ગરમીના લહેર, પૂર અને જંગલની આગ જેવી કુદરતી આફતોનો સામનો કરવો પડશે.
રિપોર્ટ અનુસાર 2050ની પેઢીને હવે અત્યાર કરતાં વધુ ગરમીનો સામનો કરવો પડી શકે છે. અભ્યાસ મુજબ 2050 સુધીમાં વિશ્વનું તાપમાન હવેથી લગભગ આઠ ગણું વધી શકે છે. જેનો અર્થ એ છે કે, બાળકોને વધુ તીવ્ર ગરમીનો સામનો કરવો પડશે. વધુમાં પૂરનું જોખમ 2000 થી ત્રણ ગણું થઈ શકે છે, જે બાળકોને તેમના ઘરો અને શાળાઓમાંથી વિસ્થાપિત કરી શકે છે. યુનિસેફના રિપોર્ટ અનુસાર આગામી વર્ષોમાં ગરમીના કારણે જંગલમાં આગ લાગવાનું જોખમ વધશે અને 2000ની સરખામણીમાં 2050 સુધીમાં આ જોખમ બમણું થઈ શકે છે જે બાળકોના જીવન અને સંપત્તિ માટે ખતરો બની શકે છે. આબોહવા પરિવર્તનને કારણે, વધેલી ગરમી, પૂર, દુષ્કાળ બાળકોના ભવિષ્ય માટે મોટા પડકારો સર્જી શકે છે. કારણ કે આબોહવા પરિવર્તન તેમના સ્વાસ્થ્ય, સલામતી અને જીવનની ગુણવત્તા પર ઊંડી અસર કરી શકે છે.
યુનિસેફના તાજેતરના અહેવાલમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે, વિશ્વભરમાં 100 કરોડથી વધુ બાળકો જળવાયુ પરિવર્તનના કારણે વધતા જોખમોનો સામનો કરી રહ્યા છે. ખાસ કરીને ઓછા વિકસિત દેશોમાં રહેતા બાળકો સૌથી વધુ અસરગ્રસ્ત છે. આ જ રિપોર્ટમાં એ પણ જણાવવામાં આવ્યું હતું કે, ભારત, પાકિસ્તાન, અફઘાનિસ્તાન, સેન્ટ્રલ આફ્રિકન રિપબ્લિક, ચાડ અને નાઈજીરિયા જેવા દેશોમાં બાળકો ક્લાઈમેટ ચેન્જથી સૌથી વધુ જોખમમાં છે. આ દેશોમાં બાળકો પહેલાથી જ સ્વચ્છ પાણીનો અભાવ, સ્વચ્છતાની સમસ્યાઓ, શિક્ષણનો અભાવ અને આરોગ્ય સેવાઓની અપૂરતી જેવી ઘણી સમસ્યાઓનો સામનો કરી રહ્યા છે. હવે આ સમસ્યાઓની સાથે ક્લાઈમેટ ચેન્જના જોખમોએ તેમનું જીવન વધુ જોખમી બનાવી દીધું છે.
યુનિસેફનો આ અહેવાલ એ વાત પર ભાર મૂકે છે કે, હવામાન પરિવર્તનના જોખમનો સામનો કરી રહેલા આ બાળકો માટે તાત્કાલિક અને અસરકારક પગલાં લેવાની જરૂર છે. જે દેશોમાં પહેલાથી જ બાળકોને જરૂરી માત્રામાં પ્રોટીન મળતું નથી, ત્યાં આબોહવા પરિવર્તનનો સામનો કરવા માટે એક યોજના બનાવવી પડશે, જેથી બાળકો માટે સુરક્ષિત અને સ્વસ્થ ભવિષ્ય સુનિશ્ચિત કરી શકાય. વિશ્વના કરોડો બાળકો આ મોટા સંકટના પડછાયા હેઠળ છે, આબોહવા પરિવર્તન મોટી તબાહી સર્જી શકે છે.
રિપોર્ટ અનુસાર હાલમાં દુનિયામાં 33 એવા દેશ છે જ્યાં આવનારો સમય બાળકો માટે સૌથી વધુ જોખમી હોઈ શકે છે. આ દેશો પર ક્લાઈમેટ ચેન્જ અને પર્યાવરણીય સમસ્યાઓની સૌથી વધુ અસર થઈ શકે છે. પરંતુ આશ્ચર્યની વાત એ છે કે, વિશ્વમાં ગ્રીનહાઉસ વાયુઓના ઉત્સર્જનમાં યાદીમાં સામેલ આ દેશોનું યોગદાન ઘણું ઓછું છે. યાદીમાં સામેલ આ 33 દેશો, જેમાં ભારત પણ સામેલ છે મળીને માત્ર 9 ટકા જ ગેસનું ઉત્સર્જન કરી રહ્યા છે. આ હોવા છતાં આ દેશોમાં બાળકો આબોહવા પરિવર્તનને કારણે થતી સમસ્યાઓ, જેમ કે ગરમીની લહેર, પૂર, દુષ્કાળ અને અન્ય કુદરતી આફતો માટે સૌથી વધુ સંવેદનશીલ છે.
આ તરફ જે દેશો સૌથી વધુ ગ્રીનહાઉસ વાયુઓનું ઉત્સર્જન કરે છે એટલે કે આ સમસ્યામાં સૌથી વધુ સંડોવણી ધરાવતા દેશો લગભગ 70 ટકા વાયુઓ માટે જવાબદાર છે. આમાંથી માત્ર એક દેશને બાળકો માટે સૌથી વધુ જોખમ ધરાવતા દેશોમાં સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. મતલબ કે ક્લાઈમેટ ચેન્જના કારણે જે દેશો આ સમસ્યા માટે વધારે જવાબદાર નથી તેઓના બાળકોને સૌથી વધુ નુકસાન થઈ રહ્યું છે.
આ સ્થિતિ દર્શાવે છે કે જળવાયુ પરિવર્તનની અસરો ખૂબ જ અસમાન રીતે ફેલાઈ રહી છે. જે દેશોમાં ગ્રીનહાઉસ વાયુઓ ઓછા ઉત્સર્જક છે તેમના બાળકો પર વધુ અસર થઈ રહી છે, જ્યારે ઉચ્ચ ઉત્સર્જન ધરાવતા દેશોના બાળકો પર આ અસર ઓછી છે.
ચિલ્ડ્રન ક્લાઈમેટ રિસ્ક ઈન્ડેક્સ અનુસાર, સેન્ટ્રલ આફ્રિકન રિપબ્લિકને 8.7ના સ્કોર સાથે બાળકો માટે આબોહવા પરિવર્તનથી સૌથી વધુ જોખમ ધરાવતા દેશ તરીકે સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. આ પછી નાઈજીરિયા અને ચાડ 8.5 પોઈન્ટ સાથે બીજા સ્થાને આવી ગયા છે. ભારતની વાત કરીએ તો, આ દેશને 7.4ના સ્કોર સાથે 26માં સ્થાને રાખવામાં આવ્યો છે, જે તેને બાળકો માટે ક્લાઈમેટ ચેન્જના જોખમના સંદર્ભમાં વિશ્વના મહત્વના દેશોમાંનો એક બનાવે છે. આ સિવાય ભારતના પડોશી દેશો એટલે કે પાકિસ્તાન, અફઘાનિસ્તાન, બાંગ્લાદેશમાં પાકિસ્તાન (7.7 પોઈન્ટ) અને અફઘાનિસ્તાન, બાંગ્લાદેશ, ઈથોપિયામાં 7.6 પોઈન્ટ છે અને આ સાથે આ દેશો 14મા અને 15મા સ્થાને છે.
