હવે SC-ST અનામતમાં સબ-કેટેગરી બનાવી શકાશે, સુપ્રીમ કોર્ટે ક્વોટાની અંદર ક્વોટાને મંજૂરી આપી; 2004નો નિર્ણય પલટી ગયો
નવી દિલ્હી. અનામત પર સુપ્રીમ કોર્ટઃ ક્વોટાની અંદર અનામતને મંજૂરી આપતા સુપ્રીમ કોર્ટે આજે મહત્વનો નિર્ણય આપ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટના 7 ન્યાયાધીશોની ખંડપીઠે કહ્યું કે હવે અનુસૂચિત જાતિના પેટા-વર્ગીકરણ, અનુસૂચિત જાતિ શ્રેણીઓમાં વધુ પછાત લોકો માટે અલગ ક્વોટા પ્રદાન કરવા સ્વીકાર્ય રહેશે.
કોર્ટે કહ્યું કે હવે રાજ્ય સરકાર પછાત લોકો (SC ST આરક્ષણ પર સુપ્રીમ કોર્ટ)માં વધુ જરૂરિયાતમંદોને લાભ આપવા માટે પેટા-શ્રેણીઓ બનાવી શકે છે.
સુપ્રીમ કોર્ટે આદેશમાં એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે સબ-કેટેગરીને મંજૂરી આપતી વખતે, રાજ્ય કોઈપણ પેટા-કેટેગરી માટે 100 ટકા અનામત નક્કી કરી શકે નહીં. ઉપરાંત, રાજ્યએ પેટા-શ્રેણીના અપૂરતા પ્રતિનિધિત્વ અંગેના પ્રયોગમૂલક ડેટાના આધારે પેટા-વર્ગીકરણને ન્યાયી ઠેરવવાનું છે.
CJIએ બીજું શું કહ્યું?
CJI DY ચંદ્રચુડે કહ્યું કે 6 મંતવ્યો છે. જસ્ટિસ બેલા ત્રિવેદીએ અસંમત છે. CJIએ કહ્યું કે અમારામાંથી મોટાભાગના લોકોએ EV ચિન્નૈયાના નિર્ણયને નકારી કાઢ્યો છે અને અમે માનીએ છીએ કે પેટા-વર્ગીકરણ સ્વીકાર્ય છે.
સર્વોચ્ચ અદાલતની 7 ન્યાયાધીશોની બેન્ચે 6:1 બહુમતીથી જણાવ્યું હતું કે અનામત શ્રેણીઓનું પેટા-વર્ગીકરણ એટલે કે SC/ST સ્વીકાર્ય છે.
પોતાના નિર્ણયમાં ઐતિહાસિક પુરાવાઓને ટાંકીને CJIએ કહ્યું કે અનુસૂચિત જાતિ એક સમાન વર્ગ નથી. પેટા-વર્ગીકરણ બંધારણની કલમ 14 હેઠળ સમાનતાના સિદ્ધાંતનું ઉલ્લંઘન કરતું નથી કે તે બંધારણની કલમ 341(2)નું ઉલ્લંઘન કરતું નથી. તેમણે કહ્યું કે કલમ 15 અને 16માં એવું કંઈ નથી કે જે રાજ્યને કોઈપણ જાતિનું પેટા-વર્ગીકરણ કરતા અટકાવે.
જસ્ટિસ ગવઈએ અસંમતિ વ્યક્ત કરી હતી
જસ્ટિસ બીઆર ગવઈએ કહ્યું કે SC/STની અંદર એવી શ્રેણીઓ છે જેણે સદીઓથી જુલમનો સામનો કર્યો છે.
જસ્ટિસ બી.આર. ગવઈએ કહ્યું કે રાજ્યએ SC/ST વર્ગમાં ક્રીમી લેયરને ઓળખવા અને તેમને સકારાત્મક અનામતના દાયરામાંથી બાકાત રાખવા માટે નીતિ ઘડવી જોઈએ. જસ્ટિસ બેલા એમ. ત્રિવેદીએ અસંમત અભિપ્રાયમાં કહ્યું કે તેઓ બહુમતીના નિર્ણય સાથે અસંમત છે.
ન્યાયાધીશ ત્રિવેદીએ અસંમત ચુકાદામાં કહ્યું હતું કે કારોબારી અથવા કાયદાકીય સત્તાની ગેરહાજરીમાં રાજ્યોમાં જાતિઓને પેટા-વર્ગીકરણ કરવાની ક્ષમતા નથી.
CJIએ કહ્યું કે લોકોના વર્ગ સાથેનો સંઘર્ષ નિમ્ન સ્તર પર પણ તેમના પ્રતિનિધિત્વ સાથે સમાપ્ત થતો નથી. CJIએ કહ્યું કે ચિન્નૈયાના 2004ના ચુકાદામાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે અનુસૂચિત વર્ગોનું પેટા-વર્ગીકરણ અસ્વીકાર્ય છે.
